Po wejściu w dniu 1 września ub. roku w życie znowelizowanych przepisów, dotyczących opłat za przedszkola, wojewoda śląski stwierdził nieważność 12 uchwał rad gmin w sprawie opłat za przedszkola oraz zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach jedną uchwałę.
Gminy, w których wojewoda stwierdził nieważność uchwał to: Rybnik, Przyrów, Zabrze, Lubomia, Lipowa, Jaworze, Wisła, Kalety, Krupski Młyn, Bojszowy, Pawonków i Węgierska Górka. Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wojewoda zaskarżył uchwałę Ustronia.
Weryfikacja uchwał podejmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, pod kątem ich zgodności z prawem, to ustawowy obowiązek wojewody, jako organu nadzoru. Wojewoda zakwestionował tylko te uchwały, które nie były zgodne z prawem.
Obecnie przedmiotem analiz są zasady dotyczące przebywania dzieci w przedszkolu powyżej bezpłatnych pięciu godzin oraz sposoby kształtowania odpłatności w tym zakresie. Wątpliwości dotyczą m.in. sytuacji, kiedy gminy sztywno wyznaczyły bezpłatne pięć godzin np. między 9 a 14, a dziecko przebywa w przedszkolu od 7 rano (za dwie godziny rodzice muszą zapłacić), ale jest odbierane przed 14. Zastrzeżenia dotyczą także dodatkowych opłat, pobieranych w sytuacji, gdy dziecko nie zostanie odebrane w deklarowanym wcześniej czasie oraz sytuacji, gdy opłaty są zryczałtowane i nie są zwracane w przypadku nieobecności dziecka w przedszkolu.
Ustawa o systemie oświaty nie zawiera przepisów, które ograniczałaby górne stawki opłat za przedszkola, i których przekroczenie przez radę gminy powodowałoby automatyczną reakcję organu nadzoru. Wysokość opłat powinna być ustalana przez radę gminy (o ile rada chce takie opłaty wprowadzić na terenie swojej gminy) w oparciu o przeprowadzoną kalkulację ekonomiczną.
Wojewoda śląski w swym piśmie z dnia 13 września br., skierowanym do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast województwa śląskiego zaapelował o podejmowanie przez rady gmin uchwał w sprawie opłat za przedszkola, których wysokość byłaby uzasadniona przeprowadzoną kalkulacją ekonomiczną, jak również zwrócił się o przesłanie dokumentów, opracowań czy kalkulacji, w oparciu o które ustalono wysokość opłat za przedszkola. W piśmie tym wojewoda wyraził również zaniepokojenie praktykami, polegającymi na umieszczaniu w umowach, zawieranych pomiędzy dyrektorami przedszkoli a rodzicami (opiekunami) dzieci postawień, dotyczących konieczności uiszczania dodatkowych opłat za pobyt dziecka w przedszkolu ponad ustalony w umowie czas. Sprzeciw wojewody budzą również zapisy umów, zawierających ryczałtową wysokość opłat, uzależnianie ich wysokości od ilości zadeklarowanych, a nie spędzonych rzeczywiście w przedszkolu godzin, czy też zakładanie, że opłaty nie podlegają zwrotowi w przypadku nieobecności dziecka w przedszkolu. Wojewoda przypomniał również, że niedozwolone postanowienia umowne mogą zostać zaskarżone przez rodziców do sądu cywilnego, co może narazić gminy na odpowiedzialność majątkową. Trzeba podkreślić, że niezgodne z prawem regulacje znajdują się głównie w umowach cywilno-prawnych, narzucanych rodzicom przez przedszkola, a wojewoda nie ma możliwości wnikania w te umowy w ramach nadzoru prawnego.
Na polecenie premiera wojewodowie mają nie tylko przeanalizować pod kątem prawa uchwały gmin dotyczące opłat za przedszkola i uchylić te, które okażą się niezgodne z prawem, ale także zebrać dane z wszystkich gmin dotyczące nowych opłat. Z danych tych ma powstać raport dla premiera.
Pojawiające się wątpliwości, dotyczące znowelizowanych przepisów ustawy o systemie oświaty w zakresie opłat za przedszkola, skłoniły wojewodę śląskiego do wystosowania w dniu 13 września 2011 r. pisma do ministra edukacji narodowej o dokonanie wykładni autentycznej budzących wątpliwości przepisów.
