Położenie Raciborza blisko Republiki Czeskiej naturalnie generuje działania służące sąsiedzkiej współpracy. Działania te począwszy od lat 90-tych przybierały na sile, dzisiaj rozwiązania wypracowane na przestrzeni lat są dumą Raciborza, a korzyści płynące z polsko-czeskiej współpracy chwalą sobie szkoły, instytucje gospodarcze, kulturalne i miejski magistrat.
Sąsiedzi i partnerzy
Za formalny początek partnerstwa sąsiadujących ze sobą miast Raciborza i Opawy można uznać 1991, kiedy to została podpisana umowa o współpracy. Wymiana doświadczeń samorządowych, stwarzanie warunków dla współdziałania jednostek sportowych, kulturalnych i turystycznych, a także umożliwienie kontaktów jednostek organizacyjnych obsługujących ludność miasta były działaniami, które napędziły dalszy rozwój wzajemnych relacji.
Przełomowe znaczenie w tychże relacjach miało również otwarcie przejścia granicznego Pietraszyn - Sudice w 93 roku.
- Niedługo po otwarciu przejścia granicznego odwiedziła nas komisja sejmowa ds. współpracy zagranicznej, zabraliśmy jej członków autobusem do teatru w Opawie, pamiętam, że byli zaskoczeni, że tak łatwo i szybko można dostać się do Czech. Byli też pozytywnie zaskoczeni inicjatywą i zaangażowaniem władz miasta w rozwój polsko-czeskich stosunków
– opowiada Tomasz Kaliciak, sekretarz miasta Racibórz.
Do intensyfikacji współpracy i nadania jej nowego kierunku przyczynił się w głównej mierze Andrzej Markowiak - prezydent miasta Racibrza w latach 94-2001 i primator miasta Opawa Jan Mrazek.
- To oni stworzyli klimat do współpracy, bardzo im na tym zależało. Prezydent Markowiak i primator Mrazek namawiali, wszystkich, którzy byli zainteresowani nawiązaniem kontaktów z Opawą do podjęcia współpracy, co owocowało wspólnymi projektami i zacieśnieniem relacji –podkreśla T. Kaliciak.
Podsumowaniem aktywnych działań podczas pierwszych lat partnerstwa była międzynarodowa polsko-czesko-niemiecka konferencja naukowa pn. Region Opawa – Racibórz Historia i perspektywy w Unii Europejskiej, której współorganizatorem, poza Raciborzem i Opawą, było również miasto Roth – niemiecki partner naszego miasta.
Działania na wielu płaszczyznach
Początkowe kontakty Raciborza i Opawy były bardzo formalne, przed 1990 rokiem nikt nie przypuszczał, że już kilka lat później oba miasta będą się mogły pochwalić owocną współpracą w zakresie m.in. oświaty, sportu, kultury, przeciwdziałania klęskom żywiołowym, ochrony środowiska, czy promocji polsko-czeskiego dziedzictwa kulturowego.
Należy podkreślić, że w zakresie promocji dziedzictwa kulturowego, polsko-czeskie partnerstwo umocniło uruchomienie studiów na kierunku bohemistyka w Raciborskiej Wyższej Szkole Zawodowej, która od lat współpracuje z Uniwersytetem Śląskim w Opawie.
Bardzo ważną płaszczyzną współpracy była oświata. Dzięki organizowanym przez władze obu miast spotkaniom, w których brały udział szkoły i przedszkola, miasto wypracowało rozwiązania, dzięki którym w kolejnych latach instytucje samodzielnie szukały partnerów i podejmowały współpracę. Znamienną inicjatywą było m.in. wydanie podręcznika do edukacji regionalnej pt „Wspólne raciborsko-opawskie dziedzictwo”, którego autorami są Norbert Mika i Sarka Belastova.
Do rozwoju współpracy transgranicznej przyczyniło się powstanie pod koniec lat 90-tych Euroregionu Silesia, będącego inicjatywą miast partnerskich. Zadaniem Euroregionu było i jest pozyskiwanie środków i koordynacja działań związanych ze współpracą transgraniczną. Siedzibą Euroregionu stał się nowo utworzony Polsko-Czeski Ośrodek Współpracy Gospodarczej znajdujący się vis a vis raciborskiego magistratu.
Jednym z przykładów korzystania ze wsparcia Euroregionu Silesia są również Raciborska Izba Gospodarcza i jej czeski odpowiednik Okresni Hospodarska Komora Opava, które realizowały i realizują projekty takie jak „Biznes bez granic, czyli wymiana informacji i wspólne poszukiwanie szans rozwoju pogranicza PL-CZ” (2013 rok), czy Gala Filar Ziemi Raciborskiej, która począwszy od 2013 roku honoruje czeskie firmy, zasłużone w kategorii współpraca transgraniczna i która na stałe wpisała się już w kalendarz międzynarodowych wydarzeń Raciborszczyzny.
W wyniku szeroko zakrojonych działań gospodarczych, przy współpracy Miasta Racibórz, Raciborskiej Izby Gospodarczej, Cechu Rzemiosł Różnych, Miasta Opawa oraz Powiatowej Izby Gospodarczej w Opawie, wychodząc naprzeciw polskim i czeskim przedsiębiorcom powstała Gospodarcza Platforma Informacyjna Silesia Info. Poza płynnym przebiegiem informacji, ułatwieniem kontaktu między firmami, przedsiębiorcy dostali również możliwość prezentacji swojej działalności w specjalnie stworzonym Katalogu Firm.
Nie tylko Opawa
Choć głównym czeskim miastem partnerskim jest Opawa, Racibórz nigdy nie zamykał się na współpracę z innymi miastami Republiki Czeskiej, jak Krawarz, Strahovice, Chotebor, czy Ostrawa, tym bardziej, że okazji do nawiązania kontaktów nie brakuje, a z inicjatywą współpracy wychodzą oddolnie różne instytucje. Było tak m.in w przypadku Szkoły Podstawowej nr 13 w Raciborzu. -
- Z Opawą współpracowaliśmy do 2009. Ze względu na zmianę dyrektora szkoły podstawowej, który przeszedł na emeryturę, zmieniły się również uwarunkowania, szukaliśmy nowego partnera. Potem, na spotkaniu szkół integracyjnych organizowanych przez szkołę nr 1, poznałam dyrektorkę szkoły specjalnej w Ostrawie, tak rozpoczęłyśmy współpracę – opowiada Bogusława Małek, dyrektor SP13 w Raciborzu.
Należy podkreślić, że ogromny wkład we współpracę Raciborza z czeskimi miastami mają również inne raciborskie szkoły m.in. SP 15, SP18, czy SP4. Szkoły w ramach współpracy organizują m.in. zajęcia plastyczne, sportowe, teatralne, a także projekty edukacyjne, który mają na celu poznanie kultury obu krajów.
Międzynarodową współpracę z czeskimi miastami podejmują również Raciborskie Centrum Kultury, czy muzeum.
Serce Euroregionu
Od podpisania pierwszej umowy o współpracy minęło już 26 lat. Polsko-czeskie relacje w dalszym ciągu ewoluują. Na rozwój partnerstwa bezapelacyjnie ma wpływ członkostwo w Unii Europejskiej i fundusze, dzięki, którym realizowane są projektu kulturalne, oświatowe, czy turystyczne. Jednak to właśnie początki współpracy w latach 90, starania ówczesnych władz, a następnie inicjatywa raciborskich instytucji, nadały kierunek dalszym działaniom i sprawiły, że dziś w jubileuszowym roku 800-lecia nadania praw miejskich, miasto Racibórz może się pochwalić wieloma zrealizowanymi polsko-czeskimi projektami, które przysłużyły się lokalnym społecznościom.
***
Miasto Racibórz w 2017 roku świętuje 800 lat nadania praw miejskich, z tej okazji zaplanowano wiele ciekawych wydarzeń kulturalno – sportowych dla jego mieszkańców.
Historyczne miasto położone na Górnym Śląsku po dziś dzień zachowało wiele cennych zabytków, które odrestaurowane przyciągają turystów z kraju i zagranicy. Dodatkowo w roku jubileuszowym władze miasta zaplanowały liczne koncerty, wystawy, wydarzenia sportowe, w tym m.in.: projekt 4 Biegi Racibórz, Dni Raciborza, Intro Festiwal czy Memoriał. Szczegóły na temat obchodów 800-lecia Raciborza dostępne są na stronie internetowej, pod adresem: http://800lat.raciborz.pl/.
