1 lutego 2018 r. zakończyło się 55. posiedzenie Senatu, podczas którego rozpatrzono i przyjęto bez poprawek 5 ustaw, a także podjęto uchwałę w sprawie zmiany Regulaminu Senatu.
Za zmianami głosowało 57 senatorów, 23 było przeciw, a dwóch wstrzymało się od głosu.
Obrady zdominowała debata na ustawą o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych, ustawy o muzeach oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Podczas obrad kontrowersje wywołał także projekt zmiany Regulaminu Senatu.
Ustawa o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych, ustawy o muzeach oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (projekty poselski i rządowy) ma zapobiec publicznemu używaniu i rozpowszechnianiu określeń takich jak „polskie obozy śmierci”, sprzecznych z prawdą historyczną oraz godzących w dobre imię Polski i narodu polskiego.
Nowelizacja zakłada, że publiczne i wbrew faktom przypisywanie narodowi lub państwu polskiemu odpowiedzialności lub współodpowiedzialności za popełnione przez III Rzeszę Niemiecką zbrodnie nazistowskie lub inne przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz zbrodnie wojenne będzie karane grzywną lub karą więzienia do 3 lat.
Taka sama kara ma grozić za „rażące pomniejszanie odpowiedzialności rzeczywistych sprawców tych zbrodni”. Jeśli sprawca działałby nieumyślnie, podlegałby karze grzywny lub ograniczeniu wolności. Nie byłoby przestępstwem popełnienie tych czynów „w ramach działalności artystycznej lub naukowej”. Śledztwo z urzędu wszczynałby prokurator IPN; wyrok byłby podawany do publicznej wiadomości.
Nowelizacja zakłada także możliwość wytaczania za takie sformułowania jak „polskie obozy śmierci” procesów cywilnych, m.in. przez organizacje pozarządowe i IPN. Odszkodowanie lub zadośćuczynienie będą przysługiwać Skarbowi Państwa.
Ustawa umożliwi też wszczynanie postępowań karnych m.in. za negowanie zbrodni ukraińskich nacjonalistów, także z tych formacji, które kolaborowały z III Rzeszą. Według definicji zawartej w nowelizacji to „czyny popełnione przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1925–50, polegające na stosowaniu przemocy, terroru lub innych form naruszania praw człowieka wobec jednostek lub grup ludności”. Taką zbrodnią, zgodnie z ustawą, były też udział ukraińskich nacjonalistów w eksterminacji Żydów i popełnione przez nich ludobójstwo na obywatelach II RP na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Ustawa rozszerza zakres badań i funkcji śledczych IPN o zbrodnie ukraińskich nacjonalistów i członków ukraińskich formacji kolaborujących z niemiecką Trzecią Rzeszą.
Nowe przepisy regulują również kwestie udzielania dotacji z budżetu państwa na dofinansowanie zadań fundacji i stowarzyszeń w zakresie ich opieki nad grobami i cmentarzami wojennymi, m.in. związanych z prowadzeniem ekshumacji i badań archeologicznych.
/ts/
/fot.arch.redakcji/ Mardzałek Senatu pierwszy od lewej.
