9 września zmarł Andrzej Wajda, honorowy obywatel Warszawy. Miał 90 lat.
Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenograf, scenarzysta, pedagog. W latach 1989–1991 senator Rzeczypospolitej Polskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.
Od 1946 do 1949 roku studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1953 r. ukończył wydział reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. W kinie zadebiutował dwa lata później filmem „Pokolenie" – opowieścią o losach młodzieży z warszawskich przedmieść podczas okupacji hitlerowskiej.
Popularność zdobył filmami inicjującymi tzw. polską szkołę filmową: „Kanałemˮ oraz „Popiołem i diamentemˮ, w których dokonywał rozrachunku z czasami II wojny światowej. Jest także autorem takich ekranizacji dzieł literackich jak „Popiołyˮ, „Brzezinaˮ, „Weseleˮ, „Ziemia obiecanaˮ, „Panny z Wilkaˮ i „Pan Tadeuszˮ. Współtworzył kino moralnego niepokoju, w tym nurcie powstały osadzone w tematyce społecznej, demaskujące patologie systemu komunistycznego w Polsce filmy: „Człowiek z marmuruˮ i jego kontynuacja „Człowiek z żelazaˮ nagrodzona Złotą Palmą w Cannes. Do twórczości Andrzeja Wajdy z ostatnich lat należą martyrologiczny film „Katyńˮ, eksperymentalny „Tatarakˮ oraz biograficzny „Wałęsa. Człowiek z nadziei”.
Reżyser zainicjował powstanie działającego w latach 1972–1983 Zespołu Filmowego X, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej utworzonej w 2001 roku oraz autorskiego studia filmowego.
Andrzej Wajda zajmuje się także reżyserią teatralną. Zadebiutował w teatrze w 1959 r. w gdyńskim Teatrze Dramatycznym „Kapeluszem pełnym deszczu" Michaela Gazzo. Od roku 1960 rozpoczął współpracę ze scenami warszawskimi: Teatrem Ateneum, Teatrem na Woli i Teatrem Współczesnym, którego był dyrektorem w latach 1989–1990. Wystawił również wiele spektakli w krakowskim Starym Teatrze oraz na scenach zagranicznych.
Twórczość Andrzeja Wajdy charakteryzuje się nawiązywaniem do polskiego symbolizmu i romantyzmu, a także rozrachunkiem z mitami występującymi w świadomości narodowej Polaków. Reżyser za swoje zasługi w rozwoju kinematografii był wielokrotnie nagradzany, między innymi w 2000 roku otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej – Oscara za całokształt twórczości.
Od czasu premiery „Człowieka z marmuruˮ Andrzej Wajda był zaangażowany w działalność polityczną, wspierając ruch opozycyjny w komunistycznej Polsce, w tym wydarzenia sierpnia 1980 roku. Wszedł w skład komitetu organizacyjnego IV Kongresu Kultury Polskiej, zainicjowanego przez środowisko solidarnościowe. W 1988 roku był jednym z inicjatorów powołania Warszawskiej Rodziny Katyńskiej.
Doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. Od 1994 roku należał do honorowych członków francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Honorowy Obywatel m.st. Warszawy od czerwca 2015 r.
/fot.redakcja/
